Sivas’ın önemli tarihi yapılarından biri olan Ali Baba Camii, inşa tarihi ve mimarı kesin olarak bilinmemekle birlikte, Osmanlı dönemi dini yapıları arasında özel bir yere sahiptir. Caminin banisi olarak bilinen Ali Baba’nın (1470-1574) kimliği hakkında kesin bilgiler bulunmasa da, Horasan kökenli bir Kalenderî şeyhi olduğu ve Sadrazam Rüstem Paşa’nın hocalığını yaptığı bilinmektedir.
Ali Baba Camii: Sivas’ın Tarihi Miraslarından Biri
Caminin minare kapısının üst kısmına yerleştirilen kitabede H 1200 / M 1786 yılında inşa edildiği bilgisi yer alırken, kapı kemerinin üst kısmındaki mermer kitabeye göre H 1318 / M 1900 yıllarında yenilendiği anlaşılmaktadır.
Cami, kuzeyde son cemaat mahalli biçiminde kubbeli bir ön mekân ile buna güneyden eklenmiş kubbeli harimden oluşan bir plana sahiptir. Son cemaat mahallinin ön bölümünde dört adet ahşap sanduka doğu-batı doğrultusunda yerleştirilmiştir. Bu sandukaların Büyük Ali Baba, Ahi Mehmed Bey İbni Büyük Ali Baba, Küçük Ali Baba ve Fatma binti Küçük Ali Baba’ya ait olduğu düşünülmektedir. Caminin iç mekânında minber ve vaaz kürsüsü asma balkon şeklinde düzenlenmiş olup, ferah bir atmosfer sağlanmıştır.
Tarihi kaynaklara göre cami, günümüze ulaşamayan zaviye, türbe, mektep ve çeşmeden oluşan geniş bir külliyenin parçasıydı. 1547 tarihli Rüstem Paşa Vakfiyesi’nden edinilen bilgilere göre, Ali Baba adını taşıyan yapının aslında bir zaviye olduğu anlaşılmaktadır. Caminin bahçesinde yer alan tarihi mezarlık, 1970’li yıllara kadar kullanılmış olup, buranın Osmanlı döneminden günümüze uzanan önemli bir mezarlık olduğu değerlendirilmektedir.
Zaman içinde çeşitli onarımlar gören cami, 1900, 1968, 2005 ve 2019 yıllarında restore edilerek günümüze kadar ulaşmıştır. Sivas’ın tarihi ve kültürel dokusunun önemli bir parçası olan Ali Baba Camii, mimari yapısıyla hem ziyaretçilerine hem de tarih meraklılarına Osmanlı döneminin izlerini sunmaya devam etmektedir.
İNGİLİZCE TANITIM
ALI BABA MOSQUE
The late 19th century and the early 20th century
(Ali Baba Foundation)
Although it is known for sure that Ali Baba had this mosque built, its exact date of construction and architect is unknown. Similarly, there is no exact information about Ali Baba’s identity (1470-1574), yet it is known that he was a Qalandar Sheikh of Khorasan origin and was the teacher of Grand Vizier Rustem Pasha.
In the upper part of the minaret door is an epigraph indicating the date of construction as 1200 AH / AD 1786. According to the marble epigraph in the upper part of the door arch, the mosque was restored in 1318 AH / AD 1900. The mosque has an architectural plan including a domed narthex to the north and a domed sanctuary added to it in the south.
In the initial section of the mosque, designed as a narthex, are four wooden coffins laid in the east-west direction. It is thought that these coffins belong to Ali Baba the Great, his son Ahi Mehmed Bey, Ali Baba the Junior, and Fatma, the daughter of Junior Ali Baba. The mosque’s minbar and ambo were designed as a hanging balcony, which rendered the inside of the mosque spacious.
It was discovered that the mosque was a part of a social complex that consisted of a zawiyah, tomb, school, and a fountain, none of which have reached the present day. According to the certificate of Rustem Pasha Foundation, dated 1547, the only construction named after Ali Baba was the mosque.
It is seen that the historical cemetery in its garden was used until the 1970s. The mosque was restored in 1900, 1968, 2005, and 2019.
ARAPÇA TANITIM
مسجد علي بابا
آخر القرن التاسع عشر أو أول القرن العشرين
(وقف علي بابا)
لا يعرف تاريخ الإنشاء تحديدا، و المهندس المعماري لمسجد علي بابا. على الرغم من عدم وجود معلومات دقيقة حول هوية علي بابا (1470-1574)، يعرف أنه شيخ قلندري من أصل خراسان وأيضا معلم رئيس الوزراء “الصدراعظم” رستم باشا.
إن لذلك المسجد تصميما مكانا حرما مقببا مع مقدمة مصلى أمامية مقببة، وفي البلاطة الأخيرة في اتجاه الشمال والجنوب، يعتقد أن تلك التراكيب تخص علي بابا الكبير، وأخي محمد بن علي بابا الكبير، وفاطمة بنت علي بابا الصغير.
يتميز المسجد بشكل شرفة معلقة، وبذلك أصبح المسجد رحيبا وضاء داخليا. تبين أن المسجد الذي لا توجد له ملحقات إنشائية، هو جزء من مجموعة معمارية كبيرة كانت تتكون من زاوية الصوفية التي لم تصل إلى عصرنا هذا، و التربة التاريخية. وبناء على وثيقة رستم باشا التي يرجع تاريخها إلى سنة 1547م، أن المبنى الوحيد الذي يحمل اسم علي بابا هو زاوية الصوفية. ثم تم ترميم ذلك المسجد في سنوات 1900 و 1968 و 2005 و 2019.
Menekşe İrem Çolak / Büyük Sivas Haber
