Neslihan Dereli’nin “KDV’de Hasılat Esaslı Vergileme Usulü (Rejimi) Nedir? -3-” isimli köşe yazısı;
“KDV’de Hasılat Esaslı Vergileme Usulü (Rejimi) Nedir? -3-“
Ödenen ve Hesaplanan KDV´ler Matrah Tespitinde Nasıl Dikkate Alınacaktır?
KDV 38. Maddesine göre; “…vergiye tabi işlemlerin karşılığını teşkil eden (katma değer vergisi dâhil) bedel üzerinden, bu Kanunun 28 inci maddesi uyarınca belirlenen en yüksek oranı geçmemek üzere, Cumhurbaşkanınca ilgili sektör veya meslek grubu için belirlenen oran uygulanmak suretiyle hesapladıkları katma değer vergisini, indirilecek katma değer vergisi ile ilişkilendirmeksizin beyan ederek öderler.
Birinci fıkra kapsamında hasılat esaslı vergilendirme usulüne göre vergilendirilen mükellefler, kazançlarının tespitinde kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi ile hasılat esaslı vergilendirme usulüne göre beyan ederek ödedikleri katma değer vergisini işlemin mahiyetine göre gider veya maliyet, yaptıkları teslim ve hizmetler dolayısıyla hesapladıkları katma değer vergisini gelir olarak dikkate alırlar.” Şeklindedir. Madde metninden anlaşılacağı üzere özetle;
- Cumhurbaşkanı kararnamesi ile ilgili sektör veya meslek grupları tespit edilip bunların vergilendirileceği bir oran belirlenmelidir. Belirlenen oran üzerinden hesaplanan KDV beyan edilip ödenecektir.
- Yüklendiği KDV´ yi (191.İndirilecek KDV) indirim konusu yapamayacaktır.
- Ancak yüklendiği KDV´yi ve Cumhurbaşkanı kararnamesi ile belirlenen oran üzerinden hesaplanan KDV işlemin mahiyetine göre gider veya maliyet yapılabilecektir.
- Ayrıca yaptıkları teslim ve hizmetler dolayısıyla hesapladıkları katma değer vergisini gelir olarak dikkate alırlar.
Bu durumu karşılaştırmalı bir örnek ile açıklayacak olursak şu şekilde olacaktır:
Örneğin: İşletme Hesabına göre vergilendirilen berberlerin yaptıkları hizmet karşılığında talep etmeleri halinde Hasılat Esasına göre vergilendirilecekleri ve elde ettikleri hasılat tutarına %5 vergi oranı uygulanacağının Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile belirlendiği varsayılmıştır. Mükellefin yaptığı berberlik faaliyetinden 10.000,00-TL hasılat elde ettiği ve bu hasılatı elde etmek için yaptığı masrafların 5.000,00-TL olduğu varsayımından hareketle vergi idaresine ödeyeceği KDV ile GV´nin ne kadar olduğunu hesaplayalım. (KDV Oranı:%18, GV Oranı:%15 alınacaktır.)
| Hasılat | 10.000,00 |
| KDV (%18) | 1.800,00 |
| Toplam: | 11.800,00 |
| Yüklenilen KDV (5.000,00 x 0,18) | 900,00 |
| Hasılat Esasına göre Ödenmesi Gereken KDV
(11.800,00 x 0,05) |
590,00 |
| Ödenmesi Gereken GV
[(10.000,00 + 1.800,00) – (5.000,00 – 900,00* – 590,00*) x 0,15] *Yüklenilen KDV ve Hasılat Esasına göre ödenen KDV´nin gider yazılması durumu |
796,50 |
| Toplam Ödenen Vergi | 1.386,50 |
Mükellefin Hasılat Esaslı Vergilendirme yöntemini seçmemesi halinde ise vergi idaresine ödeyeceği toplam vergi tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır:
| Hasılat | 10.000,00 |
| Hesaplanan KDV (10.000,00 x 0,18) | 1.800,00 |
| Maliyet | 5.000,00 |
| İndirilecek KDV (5.000,00 x 0,18) | 900,00 |
| Ödenecek KDV (Hesaplanan KDV – İndirilecek KDV) | 900,00 |
| Ödenmesi Gereken GV
[(10.000,00 – 5.000,00) x 0,15] |
750,00 |
| Toplam Ödenen Vergi | 1.650,00 |
Örnekten de anlaşılacağı üzere Hasılat Esaslı Vergilendirme yöntemini seçen mükellefin toplamda daha az vergi ödediği görülecektir.
7/2/2019 tarihli ve 30679 sayılı Resmi Gazete´de yayımlanan 718 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile ilk defa Hasılat Esaslı Vergilendirme Usulü hayata geçmiş olmaktadır. Bu kararnameye göre; büyükşehir belediyeleri ve belediyeler tarafından ruhsat verilen, toplu taşıma hatlarını kiralayan, toplu taşıma hizmetinin hizmet satın alma yoluyla yerine getirilmesi halinde bu hizmeti sunan ve gelirlerinin tamamını elektronik ücret toplama sistemleri aracılığıyla tahsil eden otobüs işletmelerinin, münhasıran il sınırları içinde otobüsle yapmış olduğu toplu taşıma faaliyetinin KDV yönünden hasılat esaslı vergilendirme usulüne tabi tutulması öngörülmüştür.
Bu mükelleflerden talep edenler, il sınırları içerisindeki taşıma faaliyetine ilişkin tahsil ettikleri KDV dâhil bedel üzerinden %1,5 oranında hesaplanacak KDV´yi, herhangi bir indirim yapmaksızın beyan edip ödeyeceklerdir. Hasılat esaslı vergilendirmeyi talep eden mükellefler, tahsil ettikleri bedellere ait KDV tutarını gelir olarak dikkate alacaktır. Faaliyetlerine ilişkin satın aldıkları (yakıt, lastik, yedek parça, bakım, onarım giderleri gibi) mal ve hizmetlere ödedikleri KDV ile hasılat esaslı vergilendirme dolayısıyla vergi dairesine ödedikleri %1,5 oranındaki KDV´yi ise işlemin mahiyetine göre gider veya maliyet olarak dikkate alacaklardır.
Hasılat esaslı vergileme kapsamına giren otobüs ibaresi, sürücü dâhil en az 18 oturma yerine sahip olan otobüs ruhsatını haiz araçları ifade etmektedir. Ayrıca gelirlerinin tamamını elektronik ücret toplama sistemi ile tahsil eden otobüs işletmeleri (İstanbul´da Akbil ile seyahat edilen özel halk otobüsleri, Ankara´da beyaz renkli midibüsler gibi) uygulama kapsamına alınmış olup, elektronik ücret toplama sistemine dahil olmayan (Ankara´da para ile binilen mavi halk otobüsleri gibi) taşımacılar hasılat esaslı vergileme kapsamına girmemektedir.
Mükelleflerin hasılat esaslı vergilemeden yararlanabilmeleri için, sadece yukarıda belirlenen şartlar dâhilinde şehir içi yolcu taşımacılığı yapmaları gerekmektedir. Bu faaliyetinin yanı sıra kapsama girmeyen başka faaliyetleri de bulunan mükelleflerin hasılat esaslı vergilemeye tabi olması mümkün değildir.
Devam edecek…
