Neslihan Dereli’nin “Konkordato Nedir? Kimler Nasıl Başvurabilir?” isimli köşe yazısı;
“Konkordato Nedir? Kimler Nasıl Başvurabilir?”
Hatırlayacağınız üzere geçtiğimiz aylarda “ARTIK İFLAS ERTELEME YOK, ANLAŞMALI İFLAS”KONKORDATO” VAR” başlıklı makalemde genel hatları ile izah etmiş, asıl amacının ne olduğuna değinmiştim. Bilindiği üzere son günlerde gündemimizi sıkça meşgul eden ve peş peşe ilan edilen konkordato herkesin aklında çeşitli sorulara neden olmaktadır. Konkordato komiseri olarak mahkemelerce atanabilmek açısından (YMM/SMMM) meslek mensuplarını da yakından ilgilendiren mevzudur.
Bu yazımda konkordatonun ne olduğu, kimlerin nasıl başvurabileceği?, yasal dayanağının ne olduğu?, hangi alacak ve borçlar çerçevesinde konkordato ilan edilebileceği?, şartlarının neler olduğu? başvuru masrafının ne kadar olduğu? gibi bir çok soruya açıklık getireceğim.
YASAL DAYANAĞI NEDİR?
KONKORDATO, bir borçlunun ticari durumunun sarsılmış olmasıyla alacaklıların, alacaklarını belli bir plana göre almaları konusunda kendi aralarında vardıkları ve mahkemece onaylanan anlaşmadır. 15 Mart 2018 Tarihli Resmi Gazete´de yayımlanan 7101 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile önemli değişiklikler yapılarak yeni bir düzenleme getirildi. Bu düzen, büyük ağırlığını 2004 Sayılı İcra iflas Kanunundan almaktadır. Bunun yanı sıra Ticaret Kanunundaki ilgili hükümlerde de değişiklik yapılmıştır.
KONKORDATO İLANIN AMACI NEDİR?
Bir ülkede yatırım ortamının iyileştirilmesi, yargı siteminin kalitesi, hızı ve sözleşmelerin icrası konusundaki gücüyle yakından ilişkilidir. Ekonomi ve hukuk göstergeleri birbirleriyle yakından ilişkili bir disiplindir ve dolayısıyla bir ülkenin yatırımın ortamının iyi olup olmadığı konusunda fikir vermesi açısından bu iki disiplindeki verilere bakmak hiç de yanlış olmayacaktır. Bundan dolayıdır ki; konkordatonun asıl amacı iflas ettirmek değil yatırıma, üretime tekrar kazandırabilmektir. Kısaca amacını şöyle ifade edebilirim: “şirketin veya kooperatifin malvarlığının korunması için gerekli her türlü tedbiri” (İİK m.179´a, f.1, c.1) alma yetkisi olan mahkemenin ve bu doğrultuda iflas ertelemenin şirketin malvarlığının muhafazasını sağlamak adına;
-İyileştirme,
-Konkordato,
-Borçların uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılması,
-İşletme masraflarının kısıtlanması
-Sermayenin arttırılması
gibi başvurulabilecek yollar mevcuttur.
KONKORDATONUN İFLAS VE İFLAS ERTLENMESİ KURUMU İLE ARASINDAKİ BAŞLICA FARKLAR NELERDİR?
a-) Konkordato daha az masrafla yapılmasına rağmen iflas daha fazla maliyetlidir.
b-) İflas da borçlunun tasarruf ehliyeti tamamen ortadan kalkar; ancak konkordato da tasarruf ehliyeti devam eder
c-) İflasta alacağını tamamen alamamış alacaklı muflisi takip edebilir. Ancak konkordato da borçlu borcundan kesin olarak kurtulur. konkordato dışında kalmış alacaklılar alacağını talep edemezler.
d-) İflasa ancak tacirler başvurabilirken konkordatoya başvurmak için tacir olmak şart değildir.
e-) İflasa tabi olsun olmasın tüm borçlular ile iflas talebinde bulunabilen alacaklılar konkordato talebinde bulunabilirken, iflasın ertelenmesini sadece sermaye şirketleri ve kooperatifler talep edebilirler.
f-) İflasın ertelenmesine mahkemece karar verilebilmesi için alacaklıların rızası aranmaz. Ancak konkordatonun mahkemece onaylanabilmesi için toplantıya katılacakların belli sayıda olmasına bağlıdır.
g-) İflas ertelemesine pasifi aktifinden fazla(borca batık )olanlar başvurabilirken konkordatoya borcu vadesinde ödeyemeyen veya ödeyememe tehlikesi altında bulunan başvurabilir.
h-) İflasın ertelemesinde faizler işler ,konkordato da ise kural olarak konkordato mühletince faiz işlemez.
ı-) İflasın ertelenmesinde alacaklılar alacaklarından feragat edip etmeme konudan serbestken ,konkordato da ise genellikle alacaklarından bir kısmından feragat halinde başarıya ulaşır.
i-) Konkordato kısa sürerken, iflasın ertelenmesi 5 yıla kadar çıkabilmekteydi
j-) İflasın ertelenmesi kurumu tamamen kaldırılmıştır.
KİMLER KONKORDATO TALEBİNDE BULUNABİLİR?
2004 Sayılı İcra İflas Kanunun ONİKİNCİ BAP´ında Konkordato ile Sermaye Şirketleri ve Kooperatiflerin Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırılması başlıklı bölümünün I. Adi Konkordato Başlığı altında, Konkordato talebi başlıklı 285. maddesinde düzenlemiştir. Buna göre borçlarını, vadesi geldiği halde ödeyebilmek veya muhtemel bir iflastan kurtulmak için konkordato talep edebilir. Ayrıca iflas talebinde bulunabilecek her alacaklı, gerekçeli bir dilekçe ile, borçlu hakkında konkordato talep edebilir.
KONKORDATO TALEBİ NEREYE YAPILIR?
İflasa tabi olan şirketler için borçlunun muamele merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesi´nden, merkezleri yurt dışında bulunan ticari işletmeler hakkında ise Türkiye´deki şubenin, birden fazla şubenin bulunması halinde merkez şubenin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesi´nden, iflasa tabi olmayan borçlu için yerleşim yerindeki Asliye Ticaret Mahkemesi´nden talep edilecektir.
Konkordato talebinde bulunan, Adalet Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulan tarifede belirtilen konkordato gider avansını yatırmaya mecburdur. Bu durumda 12.01.2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri kanunun 114. ve 115. maddeleri kıyasen uygulanır.
KONKORDATO TÜRLERİ NELERDİR?
Vade konkordatosu ve tenzilat konkordatosu olmak üzere konkordato ikiye ayrılmaktadır. bu ayırım İcra ve İflas Kanununda yer almamakla birlikte öğretide genellikle kabul edilen bir ayırımdır. Tenzilat konkordatosunda alacaklılar, borçluya karşı, alacaklarının belirli bir yüzdesini tahsil etmekten vazgeçerler ve borçlu borçlarının konkordato kabul edilen kısmını ( yüzdesini) ödemek suretiyle borçlarının tamamından kurtulur. vade konkordatosunda ise borçlu borcunun tamamını ödemek için alacaklılarından vade ister veya borçlarını taksitlendirir. Ülkemiz açısından çok kere borçlu alacaklılarından hem vade ister hem de tenzilat yapılmasını. böylece karma bir konkordato teklifi ortaya çıkar.
Borca batık olmamakla birlikte borç ödemekten aciz halinde bulunan bir borçlunun vade konkordatosu istemesi mümkündür. Diğer bir deyişle, mevcudu borçlarının tamamını ödeyebilecek durumda olan bir borçlunun mallarını o anda satarak vadesi gelmiş bütün borçlarını ödemesi mümkün değilse, o zaman borçlu borçlarını yüzde yüz, yani tamamen ödeme taahhüdünde bulunarak alacaklılarından kendisine mühlet verilmesini isteyebilir (vade konkordatosu). Bu durumdaki bir borçlunun normal olarak tenzilat konkordatosu isteyebilmesi mümkün olmamaktadır, zira böyle bir teklif ödenmesi ” teklif edilen meblağın borçlunun kaynakları ile orantılı olması” şartına uygun düşmez.
ALACAKLILARIN KONKORDATODAN NASIL HABERİ OLACAK?
Alacaklılar, komiser tarafından yapılacak ilânla, ilân tarihinden itibaren 15 gün içinde alacaklarını bildirmeye davet olunur. Ayrıca, ilânın birer sureti adresi belli olan alacaklılara posta ile gönderilir.
KONKORDATO SÜRESİ NE KADARDIR?
Borçlunun konkordato talebi ile yasada belirtilen ilgili belgelerin sunumu şartı ile mahkeme 3 ay geçici mühlet verecektir. Gerekli olduğu takdirde talep üzerine 2 ay da uzatılarak toplamda 5 ay olacaktır.
Mahkeme kesin mühlet hakkındaki kararını ise geçici mühlet içinde verecektir. Kesin mühlet için mahkeme komiser raporunu inceleyecek konkordatonun başarıya ulaşması mümkün ise 1 yıllık kesin mühlet verecektir. Kesin mühlet gerekli olduğu takdirde 6 ay kadar da uzatılabilir. Tüm sürelerin kullanılması halinde, konkordato süreci 23 aya kadar çıkabiliyor.
HANGİ ŞARTLARDA KONKORDATO TASDİK EDİLİR?
Adi konkordatoda teklif edilen tutarın, borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktardan fazla olacağının anlaşılması;
Teklif edilen tutarın borçlunun kaynakları ile orantılı olması (bu kapsamda mahkeme, borçlunun beklenen haklarının dikkate alınıp alınmayacağını ve alınacaksa ne oranda dikkate alınacağını da takdir eder) konkordato projesinin öngörülen çoğunlukla kabul edilmiş bulunması 206. maddenin birinci sırasındaki imtiyazlı alacaklıların alacaklarının tam olarak ödenmesinin ve mühlet içinde komiserin izniyle akdedilmiş borçların ifasının, alacaklı bundan açıkça vazgeçmedikçe yeterli teminata bağlanmış olması (Kısaca işçilik alacakları ve nafaka alacakları denebilir).
Konkordatonun tasdikinin gerektirdiği yargılama giderleri ile konkordatonun tasdiki durumunda alacaklılara ödenmesi kararlaştırılan para üzerinden alınması gereken harcın, tasdik kararından önce, borçlu tarafından mahkeme veznesine depo edilmiş olması şartlarını birlikte taşıyan başvurucuların konkordato tasdiki mahkeme tarafından yapılacaktır.
KONKORDATO PROJESİNDE YETERLİ ÇOĞUNLUK ŞARTI NEDİR?
Konkordato projesinde şart olan yeterli çoğunluktan kastedilen ise şudur:
Kaydedilmiş olan alacaklıların ve alacakların yarısını veya kaydedilmiş olan alacaklıların dörtte birini ve alacakların üçte ikisini, aşan bir çoğunluk tarafından imza edilmiş ise kabul edilmiş sayılır.
Örnekle şöyle açıklanabilir:
Eğer Kaydedilmiş olan alacaklıların ve alacakların yarısını aşıyor ise
Örnek: kaydedilmiş alacaklı sayınısın 120 kişi kaydedilmiş alacak miktarının 120.000,00 TL olduğu farz edilse projenin kabulü için alacaklı sayısının en az 61 kişi, alacak miktarının da 60.000,00 TL yi aşması gerekir.
Kaydedilmiş olan alacaklıların dörtte birini ve alacakların üçte ikisini aşıyor ise
Yine örneklendirecek olursak kaydedilmiş alacaklı sayınısın 120 kişi kaydedilmiş alacak miktarının 120.000,00 TL olduğu farz edilse projenin kabulü için alacaklı sayısının en az 31 kişi, alacak miktarının da 80.000,00 TL yi aşması gerekir.
KONKORDATONUN TASDİK EDİLMESİ NEDİR?
Kısaca; Konkordato, tasdik kararıyla bağlayıcı hâle gelir. Bağlayıcı hâle gelen konkordato, konkordato talebinden önce veya komiserin izni olmaksızın mühlet içinde doğan bütün alacaklar için mecburidir.
Ancak İmtiyazlı alacaklı olan (işçilik alacakları ve nafaka alacakları ), rehinli alacaklıların rehnin kıymetini karşılayan miktardaki alacakları ve 6183 sayılı Kanun kapsamındaki amme alacakları hakkında ise konkordato bağlayıcı değildir.
Konkordato teklifi, alacaklılar tarafından kabul edilir ve mahkemece tasdik edilirse, artık borçlu alacaklılarının vazgeçtikleri oranda borçlarından kurtulacaktır.
KONKORDATO BAŞVURUSUNDA BULUNAN ŞİRKET MALLARINI SATABİLİR Mİ?
Hakkında geçici veya kesin mühlet kararı verilen konkordato başvurusunda bulunan borçlunun tasarruf ehliyeti sınırlıdır. Konkordato süresinin ilanından sonra borçlu şirket, mallarını rehin edemez, taşınmaz mallarını satamaz, taşınmaz malları üzerinde mülkiyet hakkını kısıtlayıcı haklarlar oluşturamaz, mallarını bağışlayamaz rehin veremez.
KONKORDATO BAŞVURUSUNUN VE KARARININ HACİZ VE TAKİPLERE ETKİSİ NEDİR?
Konkordato başvurusu ile birlikte gerek geçici, gerek kesin mühlet içinde konkordato kabul edilinceye kadar borçlu hakkında evvelce başlatılmış icra takipleri duracaktır. İhtiyati tedbir ve haciz kararları uygulanmayacaktır. Borçluya karşı hiçbir takip yapılamayacaktır.
Konkordato mühleti verilmesi halinde konulmuş olan hacizler kalkmayacaktır. Hacizler ancak konkordatonun tasdiki veya mühletin kaldırılması kararının kesinleşmesi ile düşecektir.
KONKORDATONUN İŞÇİNİN ÖZLÜK HAKLARINA ETKİSİ NEDİR?
Konkordato öncesi doğan işçi alacakları imtiyazlı alacaklardır. İşçiler ücret, kıdem ve ihbar tazminatı alacakları için icra takibi yapabilir veya yapılmış icra takiplerine devam edebilirler.
İşçi alacaklarının konkordatoya yazdırılmış olması gerekir. Konkordatoya yazdırılmış işçi alacakları için konkordato zorunlu değildir. Herhangi bir indirime tabi olmaksızın alacaklarını talep edebilecektir.
Şirketin konkordato kararı almış olması tek başına işçilere haklı fesih hakkı vermez. Ücretleri düzenli ödendiği, iş koşulları ağırlaştırılmadığı sürece, kısaca konkordato dışında haklı bir neden olmadıkça işçiler iş sözleşmelerini sona erdirirlerse kıdem ve ihbar tazminatı alamazlar.İşçiler buna dikkat etmelidir.
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre; hizmet akdine dayalı işçi çalıştıran işverenin konkordato ilan etmesi durumunda işçinin üç aylık ücreti Ücret Garanti Fonundan ödenecektir.Ancak kıdem ve ihbar teminatları bu garantiden yararlanamaz.Bundan başla işçilik alacağı olan kişi konkordato sürecine dahil olarak alacağını kaydettirmelidir.
Konkordato ilan eden işverenden ücret alacağı bulunan işçilerin dilekçe ile İŞKUR´a başvurarak ekine mahkemece verilen konkordato mühlet kararı veya konkordato mühlet kararının ilan edildiğini gösteren belge, işçinin ücret alacağını aylar itibariyle gösteren işçi alacak belgesi eklemesi gerekmektedir.
İşçiler bu başvuruyu kendileri bizzat yapabilecekleri gibi noter tasdikli vekâletnameye dayalı olarak vekilleri aracılığıyla da yapabilirler. Ücret garanti fonu kapsamında işçilere, 3 ayı geçmemek üzere işverenden olan temel ücret alacakları kadar ödeme yapılmaktadır.
Ücret garanti fonundan yararlanabilmek için bazı şartlar vardır ;
İşçinin son bir yıl içerisinde konkordato ilan edilen işyerinde çalışıyor olması, ve ücret alacağı için beş yıllık zamanaşımı süresinin dolmamış olması gereklidir.
Yapılacak ödeme işçinin ödenmeyen üç aylık ücretiyle sınırlıdır. İşçinin ücreti ne olursa olsun SGK prim tavanını geçmeyen kısmı üç ayla sınırlı olmak üzere tam olarak İŞKUR tarafından ödenecektir.
MAHKEME AÇISINDAN KONKORDATO MALİYETİ
Konkordato başvurusu için mahkemeye gerekli belgeleri içeren dosyaya ek olarak yatırılması gereken gider avansı ve harç tutarı mevcuttur. Bu tutarın hesaplanmasında alacaklı sayısı, olası iflas durumu için önceden yatırılması gereken avans, posta ücreti, 5 aylık atanacak komiser ücreti (asgari: 1000 TL), Basın İlan Kurumunda yayınlanma bedeli, Ticaret Sicili Gazetesinde yayınlanma bedeli, varsa bilirkişi ücretinin 3 katı, diğer gider ve ücretler (300TL) göz önünde bulundurulur. 2 Haziran 2018 tarihinde Adalet Bakanlığı tarafından Resmi Gazetede yayınlanan bu Tebliğe göre mahkeme başvuru ücreti belirli kriterler ile belirtilmiştir. Olası iflas avansı, Limited Şirketi, Anonim Şirketi ve Ticaret Odası´na kayıtlı ticari işletmeler için geçerlidir. Ticaret Odası kaydı bulunmayan kişiler için ise iflas avansı yerine aynı tutarda tasfiye avansı ödenmektedir. Hem şirket hem de şahıs için başvuru istenen dosyalarda ise durum biraz daha farklı olarak belirlenmiştir. (Örnek 3). Bu tutarı formülize etmek gerekirse şu şekilde yazabiliriz:
(Alacaklı Sayısı x 42) TL + 550 TL (Sicil Gazetesi) + 100 TL (50 adet posta bedeli) + 750 TL (Basın-İlam Kurumunda yapılacak 7 tane resmi ilan)
+ 5000TL (Komiserin asgari 5 aylık ücreti) + 300TL ( Diğer Giderler) + 15.000 (Olası İflas Avansı) + Varsa Bilirkişi Ücreti x 3
Örnekler:
KONKORDATO MALİYETİ (ŞİRKET 1)
A Limited Şirketi(veya Anonim Şirketi) ödeyemediği ya da ödeyemeyeceği 1.000.000 TL‘lik banka ve piyasa borcu, 200.000TL´lik piyasa alacağı bulunmaktadır. A şirketinin borçlu olduğu kurum ve kişi sayısı toplamı 10´dur. Hazırlanan konkordato projesi için herhangi bir bilirkişi tayin edilmiyor. A şirketi, hazırlatmış olduğu konkordato projesini avukat aracılığı ile mahkemeye götürüyor. Mahkeme heyeti bu başvuruyu inceleyip kabul edilebilir olduğunu belirtiyor ve A şirketinin avukatından gerekli gider avans ve harcının yatırılmasını talep ediyor. Aksi halde dosyanın mahkemeden geçmesi mümkün değildir. A şirketinin dosyayı açtırmak için mahkemeye yapacağı Konkordato Maliyeti şu şekilde hesaplanır:
İflas Avansı = 15.000 TL
10 x 42 (Alacaklı Sayısı) = 420 TL
Türkiye Sicili Gazetesi İlan Bedeli = 550 TL
7 x 150 (Basın İlan Kurumu-Yaklaşık) = 850 TL
50 x 2 (Posta Bedeli) = 100 TL
1 x 1000 x 5 (1 Komiserin 5 aylık ücreti-asgari) = 5000 TL
Diğer Giderler = 300 TL
0 x 3 ( Bilirkişi Ücreti) = 0 TL
Toplam = 22.220 TL
Özet: 1.000.000 borcu, 200.000 alacağı, 10 adet alacaklısı olan bir şirket ya da Ticaret Odası´na kayıtlı işletmenin konkordato başvurusu için mahkemeye vereceği yaklaşık tutar 22.220 TL´dir. Bu tutar, mahkeme heyetinin komiser ücretini daha düşük ya da yüksek olarak karar vermesine göre değişkenlik gösterebilir.
KONKORDATO MALİYETİ(ŞAHISLAR)
A kişisinin kendi adına ticari işletmesi bulunmaktadır ( Ticaret Odasına Kayıtlı olmayan: Çiftçilik, hayvancılık vb meslekler). A kişisinin 220.000 TL borcu, 20.000 TL alacağı ve 10 adet alacaklısı bulunmaktadır. A kişisi, Güven Yeminli Mali Müşavirlik Ltd. Şti.´ye hazırlatmış olduğu ve mahkeme dilekçesini de içeren konkordato dosyasını, avukata gerek duymadan mahkemeye teslim ediyor. Karşılığında A kişisinden dosyayı açtırmak için mahkeme veznesine ödenecek tutar şu şekilde hesaplanır:
Tasfiye Avansı = 15.000 TL
10 x 42 (Alacaklı Sayısı) = 420 TL
Türkiye Sicili Gazetesi İlan Bedeli = 550 TL
7 x 150 (Basın İlan Kurumu-Yaklaşık) = 850 TL
50 x 2 (Posta Bedeli) = 100 TL
1 x 1000 x 5 (1 Komiserin 5 aylık ücreti-asgari) = 5000 TL
Diğer Giderler = 300 TL
0 x 3 ( Bilirkişi Ücreti) = 0 TL
Toplam = 22.220 TL
Özet: 200.000 TL borcu, 20.000 TL alacağı, 10 adet alacaklısı olan bir kişi veya Ticaret Odası kaydı olmayan şahıs işletmesinin konkordato başvurusu için mahkemeye vereceği yaklaşık tutar 22.220 TL´dir. Bu tutar, mahkeme heyetinin komiser ücretini daha düşük ya da yüksek olarak karar vermesine göre değişkenlik gösterebilir.
KONKORDATO MALİYETİ (ŞİRKET+ŞAHIS)
Bu yöntem genelde şirketler ve onlar adına çekilen kredilerde şahsi kefalette bulunan şahıslar tarafından tercih edilir. Şirketin mali durumu Örnek 1´de belirtildiği gibi (10 alacaklı), şahsın mali durumu ise şirketin banka kredilerine borcundan ve diğer borçlarından dolayı Örnek 2´deki gibi olsun (10 alacaklı, kefaletler hariç). Bu durumda şirket konkordato talep ederse, banka şahsi kefaleti olan şahsa yöneleceği için şahıs da şirket ile birlikte konkordato ilan etmelidir. Bu durumda hesaplama şöyle yapılır.
a. Şirket İçin:
İflas Avansı = 15.000 TL
10 x 42 (Alacaklı Sayısı) = 420 TL
Türkiye Sicili Gazetesi İlan Bedeli = 550 TL
7 x 150 (Basın İlan Kurumu-Yaklaşık) = 850 TL
50 x 2 (Posta Bedeli) = 100 TL
1 x 1000 x 5 (1 Komiserin 5 aylık ücreti-asgari) = 5000 TL
Diğer Giderler = 300 TL
0 x 3 ( Bilirkişi Ücreti) = 0 TL
Toplam = 22.220 TL
b. Şahıs İçin:
Tasfiye Avansı = 0 TL
10 x 42 (Alacaklı Sayısı) = 420 TL
Türkiye Sicili Gazetesi İlan Bedeli = 550 TL
7 x 150 (Basın İlan Kurumu-Yaklaşık) = 850 TL
50 x 2 (Posta Bedeli) = 100 TL
1 x 1000 x 5 (1 Komiserin 5 aylık ücreti-asgari) = 5000 TL
Diğer Giderler = 300 TL
0 x 3 ( Bilirkişi Ücreti) = 0 TL
Toplam = 7.220 TL
Genel Toplam : 29.440 TL
Özet: İncelemiş olduğumuz mahkeme kararlarından gözlemlediğimiz üzere, şirket ve şahıs için belirtilen durumdan dolayı konkordato başvurusu yapıldığı takdirde ve bu başvurular aynı dosyada işlendiği takdirde, iflas avansı alınır ancak tasfiye avansı alınmaz. Bu durum gözlemlediğimiz kadarıyla şirket ve şirketin bankadan çekmiş olduğu borç için şahsi kefalette bulunan şahıslar için geçerlidir.
Neslihan Dereli / İrade
