Çağrı Çobanoğlu’nun “Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)” isimli köşe yazısı;
“Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)”
Herkesin zaman zaman rahatsizlik yaratan, zihninden atamadigi kaygili dusunceleri olmakla beraber, kisinin zihnini ele geciren, beynine hukmeden, tekrar tekrar beliren davetsiz dusunceler, durtuler oldugunda bu durum bir obsesyon olabilir. Obsesif kompulsif bozuklugu (OKB) olan kisiler genellikle obsesyonlarin kendi zihinlerinin bir urunu oldugunu bilir ancak bunu ne kontrol edebilirler, ne de bundan kurtulabilirler.
OKBsi olanlar obsesyonlarini siklikla belli bazi rituellere (tekrarlayici davranislar) basvurarak azaltmaya, baskilamaya calisir. Bu ritiuelleri gerceklestirmeye kendilerini adeta mecbur hisseder ve bunlari bazen saatlerce surdurdukleri de olur. Rituller devreye girmisse bu durum kompulsiyon adini alir. Kiside hem obsesyon, hem de kompulsiyon mevcut ise ve bu durum kisinin yasamini zorlastiriyorsa obsesif kompulsif bozukluk tanisini koymak mumkundur.
OKB her 40 kisiden birinde gorulebilen bir kaygi bozuklugudur. Kadinlar ve erkeklerin esit oranda etkilendikleri saptanmistir. OKBsi olan kisilerin yaklasik uce ikisinin, ergenlik ve erken eriskinlik donemlerinde bu bozuklugu gecirmeye basladiklari da bilinmektedir.
Obsesyon
Kişinin zihnine girmesine engel olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı düşünce, fikir ve dürtülerdir. Kişinin isteği dışında gelirler, kişi tarafından mantıkdışı olarak değerlendirilirler ve yoğun sıkıntı ve huzursuzluğa yani anksiyeteye neden olurlar.
Kompulsiyon
Obsesyonların neden olduğu yoğun sıkıntı ve huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırmak üzere yapılan yineleyici davranış ve zihinsel eylemlerdir.
OKB NE KADAR SIKLIKTA GÖRÜLÜR?
OKB önceleri nadir olarak görülen bir hastalık olarak kabul edilmesine karşın son yıllarda yapılan araştırmalarda hiç de nadir olmadığı belirlenmiştir. Büyük toplum kesimlerinde yapılan araştırmalarda OKB’nin her 100 kişiden 2-3’ünde görüldüğü saptanmıştır.
OKB HANGİ YAŞLARDA BAŞLAR VE KİMLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜR?
Genellikle ergenlik döneminde ve 20-30’lu yaşlarda başlamasına karşın, okul öncesi çağdaki çocuklar dahil herhangi bir yaşta görülebilir. Erkeklerde daha erken yaşlarda başlamasına karşın genel olarak kadınlarda daha sık görülmektedir.
OKB (Obsesif Kompülsif Bozukluk) belirtileri nelerdir?
Yaygın obsesyon belirtileri:
- Pislik veya mikrop bulaşmasından korkma
- Başkasına zarar vermekten korkma
- Hata yapmaktan korkma
- Rezil olmaktan veya sosyal açıdan kabul edilemez bir şekilde davranmaktan korkma
- Şeytanca veya günahkar düşünmekten korkma
- Düzen, simetri, kusursuzluk ihtiyacı
- Aşırı kuşku ve sürekli güvence ihtiyacı
Yaygın kompülsiyon belirtileri:
- Tekrar tekrar yıkanma, duş alma veya ellerini yıkama
- El sıkışmayı veya kapı tokmağına dokunmayı reddetme
- Kilit, ocak gibi şeyleri sürekli kontrol etme
- Rutin işleri yaparken içinden veya yüksek sesle sürekli sayı sayma
- Sürekli bir şeyleri belli bir biçimde düzenleme
- Belirli bir sıraya göre yemek yeme
- Genellikle rahatsız edici olan, akıldan çıkmayan ve uykuyu bölen kelimelere, görüntülere veya düşüncelere takılıp kalma
- Belirli kelimeleri, cümleleri veya duaları tekrarlama
- İşleri belirli bir sayıda yapma ihtiyacı
- Değeri olmayan şeyleri toplama veya biriktirme
OKB (Obsesif Kompülsif Bozukluk) nasıl tedavi edilir?
OKB kendi kendine geçmez, bu yüzden tedavi edilmesi önemlidir. En iyi tedavi yöntemi ilaç ve bilişsel davranış terapisidir.
Bilişsel davranış terapisi: Bilişsel davranış terapisinin hedefi, obsesif-kompülsif bozukluğu olanların ritüellerini gerçekleştirmeden korkularıyla yüz yüze gelmelerini ve anksiyetenin azaltılmasını sağlamaktır. Bu terapi obsesif-kompülsif bozukluğu olanlarda sıkça görülen abartılmış veya felaketler içeren düşünceleri azaltmaya da odaklanılır.
İlaç tedavisi: Antidepresanlar OKB tedavisinde yardımcı olabilir.
Sürekli tedavi sonucunda hastalar normal veya normale yakın yaşam sürerler. Erken teşhis her zaman tedavi süresini azaltır.
Psikolog Çağrı ÇOBANOĞLU
PUSULA PSİKOLOJİ SİVAS
