Sema Biçer’in “Öfkenin Patronu Sen Ol” isimli köşe yazısı;
“Öfkenin Patronu Sen Ol”
Geçen haftaki yazımda öfkenin doğal bir duygu olduğunu yazmıştım. Ve herkes öfke hisseder demiştim. Bugün öfkenin ifade yollarından ve yönetilmesinden söz etmek istiyorum. Öfke genel olarak 3 şekilde ifade edilmektedir; İçe yöneltilerek ifade edilmesi, Dışa yöneltilerek ifade edilmesi ve Öfkenin sağlıklı bir şekilde yönetilerek ifade edilmesi (öfke yönetimi = öfke kontrolü)
ÖFKENİN İÇE YÖNELTİLEREK İFADE EDİLMESİ: Öfkenin ve öfkeli duygu ve düşüncelerin bastırılarak içte tutulmasıdır. Bu ifade şeklinde kişi edilgen ve uygun olmayan davranışlarda bulunur. Bu ifade tarzı bireyin zaman içinde bazı sorunlar yaşamasına neden olabildiği için sağlıklı kabul edilmez. İçe yöneltilerek ifade edilen öfke sonucunda yaşanabilen bazı sorunlar şunlardır; Depresyon, Mide ülseri, Yüksek tansiyon, Koroner kalp rahatsızlıkları, Baş ağrısı, Kaygı, Anksiyete, Barsak rahatsızlıkları, Cilt sorunları, Böbrek fonksiyonlarında sorunlar, Solunum sorunları, Dolaşım sorunları görülebilir.
ÖFKENİN DIŞA YÖNELTİLEREK İFADE EDİLMESİ: Öfkenin dışa vurumunu ifade eder. Burada kişi öfkesini çevredeki nesnelere, hayvan ve insanlara yöneltilerek saldırgan ve şiddet içeren davranışlar gösterme eğilimindedir. Bu ifade tarzı ile de bazı sorunlar yaşanabilmektedir. Öfkenin dışa yöneltilerek ifade edilme şekillerinden bazıları şunlardır; Yüksek ses tonu ve abartılı bedensel hareketlerle konuşma, bağırma, İğneleyici, suçlayıcı ve aşağılayıcı, küfür içeren sözler söyleyerek kavga etme, Kapıları çarpma, Bir şeyler fırlatma ve kırma, Saldırganlık, Şiddet vb. Dışa yöneltilen öfke sonucunda görülebilen bazı sorunlar şunlardır; İlişkilerde bozulma, Yaralanmalar (fiziksel, duygusal), Yaşam kaybı.
ÖFKENİN YÖNETİLMESİ; Burada ifade edilen ise öfkenin sağlıklı bir şekilde ifade edilmesidir. Öfkelerini etkin olmayan şekillerde ifade edenler sonunda, öfkesini ifade etmeye hiç cesaret edemeyenler kadar acı çekerler… Öfkelenildiğinde gösterilen tepkiler yaşam süreci içinde öğrenilen davranışlardır. Dolayısı ile sağlıksız tepkiler sağlıklı olanlarla değiştirilebilir. Öfke yönetimi, bireyin öfkesini doğru ifade etme becerisi kazanması için yaptığı girişimlerdir. Bireyler öfke yönetimi konusunda kendileri çaba harcayıp beceri kazanabilecekleri gibi danışmanlık da alabilirler. Öfke yönetiminde temel amaç; Kişinin düşmanlık ve saldırganlıktan uzak, şiddet içermeyen, çevresindekilere ve kendisine zarar vermeyecek şekilde duygusunu ifade etme becerisi kazanmasıdır. Öfke yönetimi için kendi kendine beceri kazanmak isteyenler için aşağıdaki 4 basamaklı yaklaşım işe yarayabilir: Öfkeni kabul et; Kişinin öfkeli olduğunu kabul etmesini ifade eder. Öfkenin kaynağını bul; Öfke ikincil bir duygudur. Altta yatan gerçek duygu bulunmalıdır. Bunun için kişinin kendini tanıması çok önemlidir. O anda neden öfkeli olduğunu anla; Öfkenin altta yatan gerçek nedeni bulunduktan sonra o anda neden öfkeli olunduğu anlaşılmalıdır. Öfkene gerçekçi bir biçimde yaklaş; Öfke yönetimi için sağlıklı beceriler geliştirilmelidir. Aşağıdaki öneriler beceri olarak geliştirilip, kendine özel yollarla, uygun zaman, yer ve şekilde kullanıldığında işe yarayabilir: Gevşeme teknikleri kullanılabilir, Olaya duruma veya kişiye ilişkin bakış açıları değiştirilebilir, Sorun çözme becerileri geliştirilebilir, İletişim becerileri öğrenilerek, geliştirilebilir, Stres yönetme becerisi geliştirilebilir, Mizah kullanılabilir, Çevre değiştirilebilir, Yaşam tarzı değişiklikleri yapılabilir, Müzik terapi yapılabilir, Etkisiz suçlama yerine isteklerine sahip çıkılarak sonuçlarının sorumluluğu alınabilir, Oluşturulan üçgenlerden çıkılabilir, Öfkelenilen durumlar karşısında tek seçeneğin sağlıksız tepkiler vermek olmadığı öğrenilerek yaşama geçirilebilir, Şimdi de öfke duygusu hissedildiğinde neler olabilir? Seçenekler nelerdir? Örnek bir durumla ifade edeyim: Örnek durum: Trafikte sarı ışık yanar yanmaz arkadan kornaya basılması Seçenekler: Bunlar hep beni buluyor diye düşünülebilir, Yaaa sabır… denilerek dil dudak ısırılabilir, Ben doğru dürüst araba kullanamıyorum, çabucak hareket ettiremiyorum, arkadakileri bekletiyorum diye düşünülebilir, Bir daha asla araba kullanılmayabilir, Daha sonraları için trafik ışığı olmayan yollar seçilebilir, Bağırıp, çağırıp küfredilebilir, Çok daha uzun kornaya basılabilir, El kol hareketleri yapılabilir, Trafik tehlikeye atılarak ilgili şoför sıkıştırılabilir, İnip o kişiye levye ile saldırılabilir, Ya da öfke yönetilir. Bunun için öfkeli olunduğu sükûnetle kabul edilir, öfkenin altındaki duygular/düşünceler fark edilir, o anda neden öfke hissedildiği anlaşılır ve öfke duygusu kendine ve diğerlerine zarar vermeden sağlıklı bir şekilde ifade edilir. Yani öfke ile anlaşmak üzerine konuşulur…
