Son yıllarda giderek azalsa da; sigortasız işçi çalıştırılmasına çalışma hayatında sıkça rastlanabilmektedir. Hiçbir işçinin sigortasız çalıştırılamayacağını hepimiz biliyoruz. Ancak bir de bunun tersinin geçerli olduğu bir durum var: Sahte sigortalılık. Evet, bu durumda kişi aslında o işyerinde çalışmamakta; ancak sanki orada çalışıyormuş gibi gösterilmektedir. Sahte sigortalılığın tespiti halinde sonuçları nelerdir?
Nedir Sahte Sigortalılık?
Sahte sigortalılık işyerinde gerçekten çalışmadan sigortalı bildiriminin yapılmasıdır. Yani bir kişi fiilen bir işyerinde çalışmadığı halde SGK bildirimlerinin yapılması ve sigortalı gösterilmesidir.
Yargıtay, istikrar kazanmış içtihatlarıyla (Yargıtay 21. HD., 1.2.1996, 250/409, YKD.) Sosyal Sigortalar anlamında sigortalı niteliğini kazanmanın koşullarını üç başlık altında toplamıştır;
*Çalışma ya da iş ilişkisinin kural olarak hizmet akdine dayanması,
*İşin işverene ait işyerinde yapılması,
*Çalışanın sigortalı sayılmayanlar arasında bulunmaması.
Bir kişi şayet sigortalı bildirilecekse Yargıtay kararlarında da söz edildiği gibi işyerinde fiilen (gerçek ve eylemli olarak) çalışması gerekir. Aksi takdirde sigortalı olması mümkün değildir. Eğer kişi hizmet akdine istinaden işyerinde fiilen çalışmıyorsa, o zaman o kişinin, şartları da sağlaması halinde, isteğe bağlı sigortaya dahil olması gerekmektedir.
Neden Sahte Sigorta Yapılmaktadır?
Bunun temelde iki nedeni bulunmaktadır. Her hangi bir işyerinde çalışmayan ya da kayıt dışı bir iş yapan kimse, sağlık masraflarının karşılanması amacıyla sahte sigortalılık yaptırabilmektedir. İkinci olarak ise, özellikle emekliliği yaklaşan ancak bir yerde çalışmayan kimseler sahte sigorta yaptırarak emekli olmaya çalışmaktadır. Dolayısıyla Sosyal Güvenlik Kurumundan SSK sigortalısı olarak emekli olmayı düşünmekte, dolayısıyla sahte sigortalılık yoluna başvurmaktadırlar. Herhangi bir işyerinde hizmet akdine istinaden fiili ve sigortalı olarak çalışan kişi için herhangi bir sorun bulunmamaktadır. Çünkü işveren, işçi hissesini işçinin aylık ücretinden kesip, kendi hissini de ekleyerek, sigorta primini her ay Sosyal Güvenlik Kurumuna ödemektedir. Ödemese dahi bu borcun sorumluluğu işçiye değil tamamen işverene yüklenmektedir.
Sahte Sigorta Nasıl Yaptırılıyor?
Bu da genelde iki şekilde yapılmaktadır. İlkinde tanıdık bir muhasebeciden talepte bulunulmakta ve muhasebeci de kişiyi her hangi bir işyerinde sigortalı göstermektedir. İkincisinde ise kişi, şahsen tanıdığı bir işyerinden ricacı olmakta ve kendisini o işyerinde sigortalı göstermektedir. İki durumda da işçinin SGK´ya işe girişi bildirilmekte, primleri tahakkuk ettirilmekte ve işverenin kurumlara ödemesi gereken tutar sahte sigortalıdan her ay nakit olarak alınmaktadır.
Sahte Sigorta Yasak mı?
İlk bakışta; kişinin sigortalı olarak devlete prim ve vergi ödediği, bu nedenle devletin bir zararının olmadığı düşünülebilir. Öyle ya, insanlar sigortasız çalıştırılırken kişi sigortasını kendisi yatırmaktadır. Ancak gerçekler biraz farklıdır. Sahte sigortalının prim ve vergileri yatırılsa da bu kişi, belki daha fazla miktarda sağlık ve tedavi yardımından faydalanmaktadır. Daha da önemlisi, emekli olduğunda ölünceye kadar emekli maaşı alabilmektedir. Bu durum, hiç de devletin menfaatine değildir.
Sahte Sigortalılığın Tespiti
Bu tespit de ya şikayet üzerine yapılan özel incelemelerde ya da genel olarak yapılan denetimlerde ortaya çıkmaktadır. Özellikle asgari işçilik hesabının yapıldığı inşaatlarda yaygın olan sahte sigortalılık uygulamasına, inşaat denetimi yapan SGK denetim elemanları daha çok dikkat etmektedir. Benzer şekilde; denetim yapılan işyerinde işçinin bulunmaması ya da işçinin sahte sigortalı olduğunun şikayet edilmesi halinde de tespitler yapılmaktadır.
Sahte Sigorta Yaptıran Kişiye Uygulanacak Yaptırımlar
Sosyal Güvenlik Kurumu bir kişinin sigortasının sahte olduğunu tespit ederse, aşağıdaki işlemleri yapmaktadır:
*Kişinin ödediği primler iptal edilir ve kişiye iade edilmez.
*Kişi emekli olmuşsa, emekliliği iptal edilir ve ödenen maaşlar geri istenir.
*Sahte sigortalılık boyunca yararlanılan tedavi ve ilaç giderlerinin bedelleri geri istenir.
*Türk Ceza Kanununun 204, 206 ve 207nci maddelerine göre Cumhuriyet Savcılığına suç duyurunda bulunulur.
Sahte Sigorta Yapan İşverene Uygulanacak Yaptırımlar
Sahte sigortanın yapıldığı işyerine de bir takım yaptırımlar uygulanmaktadır. Bunlar ise şu şekildedir:
*Sahte sigortalılığın devam ettiği her ay için bir brüt asgari ücret tutarında ceza uygulanır. 2018 için bu rakam 2.029,50 TL´dir.
*Türk Ceza Kanununun 204, 206 ve 207nci maddeleri kapsamında Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulur.
SONUÇ
Hiçbir işçi sigortasız çalıştırılamayacağı gibi, aslında çalışmayan bir kimsenin sigortalı gösterilmesi de mümkün değildir. Yukarıda detaylıca açıkladığı üzere; sahte sigortalılığın tespiti halinde hem kişi hem de işyeri hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunulmaktadır. Sahte sigortalı kişinin yatırdığı primler iptal edilmekte, emekli olmuşsa emekliliği sonlandırılmakta ve ödenen maaşlar geri alınmakta, ayrıca kişinin faydalandığı sağlık ve ilaç giderleri de geri istenmektedir.
