Sivas İlinin büyük bölümü İç Anadolu Bölgesinde yer alır. Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesinde de toprakları bulunur. Bu yazımızda sizlere Sivas’ın coğrafi konumu hakkında bilgiler vereceğiz…
Sivas’ın Coğrafi Konumu! Dağları! İklimi! Sıcaklığı! Jeolojik Yapısı!
İl topraklarının büyük bir bölümü Kızılırmak, bir bölümü de Yeşilırmak ve Fırat havzalarına girer. 35°50’ ve 38°14’ doğu boylamıyla 38°42’ ve 40°16’ kuzey enlemleri arasında kalan İl, 28.488 km2’lik yüzölçümü ile Konya’dan sonra Türkiye’nin 2. büyük ilidir.
İl topraklarının Kızılırmak Havzası’na giren bölümünde karasal iklim, Yeşilırmak Havzası’na giren bölümünde Karadeniz ardı geçiş iklimi, Fırat Havzası’na giren bölümünde ise, Doğu Anadolu karasal iklimi egemendir. İl alanı kuzeyden Kelkit Vadisi, doğudan Köse Dağı’nın uzantıları, Kuru çay Vadisi ve Yama dağı, güneyde Kul maç Dağları, Tahtalı Dağları’nın uzantıları ve Hezanlı Dağı, batıdan Karababa, Akdağlar ve İncebel Dağları gibi doğal sınırlarla çevrilidir.
Bulunduğu coğrafi konuma göre, kuzeyde Giresun’un Alucra ve Şebinkarahisar, Ordu’nun Mesudiye, Tokat’ın Reşadiye, Almus, Merkez ve Artova, doğudan Erzincan’ın Refahiye, İliç ve Kemaliye, güneyde Malatya’nın Arap-kir, Argovan, Hekimhan ve Darende, Kahramanmaraş’ın Elbistan ve Afşin, Kayseri’nin Sarız, Pınarbaşı, Sarıoğlan, batıdan Yozgat’ın Çayıralan ve Akdağmadeni İlçeleriyle komşudur.
İç Anadolu’nun yük-sek platoları üzerinde başlayan ve doğuya doğru yükselen İl toprakları, kuzey, doğu ve güneydoğuda dağlık ve sarp bir kesimle son bulmaktadır.
Jeolojik Yapı:
Sivas ili arazisi farklı jeolojik dönemlerde oluşmuştur. İl arazisinde Yıldızeli-Hafik arasında 1. jeolojik dönemden kalmış yaşlı kütleler yer alırken, Yıldızeli-Şarkışla arasında 2. jeolojik dönemde oluşmuş arazi ana çatıyı oluşturur. İldeki dağlar, 3. jeolojik devirde Alp orojenezi ile belirginleşmiştir. Gemerek-Şarkışla yöresindeki akarsu boylarında ise 4. jeolojik dönemde oluşmuş birikintilere rastlanır.
İl topraklarının kuzeyinde yer alan Kelkit Vadisi 1. dereceden deprem kuşağında yer alır. Zara-İmranlı çizgisinin kuzeyi 2. ve 3. dereceden deprem kuşağında yer alırken İlin güneyi sarsıntıların daha zararsız geçtiği tehlikesiz bölgeleri oluşturur.
Yeryüzü Şekilleri:
Sivas İlinde ortalama yükselti 1000 m’nin üstündedir. Dağlar, bu dağlar arasında uzanan vadiler çukurlarda oluşmuş ovalar ve yüksek platolar Sivas’taki başlıca yeryüzü şekillerini oluşturur. İl alanı, doğuya doğru gidildikçe yükselir. İlin batısında kalan Gemerek, Şarkışla ve Yıldızeli çevreleri ile orta kesimdeki Merkez ve Kangal İlçeleri, aşınmayla yükseltileri önemli ölçüde kaybetmiş dağlarla ve geniş platolarla kaplıdır. Aşınmış dağlarla platolarda yükselti yavaş yavaş azaldığından, yüzey sularının akış hızları düşüktür. Bu nedenle vadiler genellikle pek derin değildir.
İlin doğusu, kuzeyi ve güney doğusunda kalan Hafik, Zara, İmranlı, Koyulhisar, Suşehri, Gürün ve Divriği batı ve orta kesimlere göre çok sarp ve diktir. Geniş alanlar kaplayan sıradağlara, derin sarp ve uzun vadilere buralarda rastlanmaktadır. Kızılırmak vadisi boyunca uzanan kıyı düzlükleri ile Suşehri ovası ve Divriği-Palanga düzlüğü dışında, bölgede önemli düzlüğü yoktur. Güç geçit veren yüksek yörelerin kimi kesimleri fundalıklarla kaplı olmakla birlikte buralar genellik bitki örtüsünden yoksundur. Doruklardan vadi tabanlarına batıya doğru yükselti hızla düştüğünden bu çıplak kesimde aşınım çok şiddetlidir.
Sivas’ın ağırlıklı yeryüzü şeklini platolar oluşturmak-tadır. İl alanının % 47,6’sı platolarla, % 46.2’si dağlarla, % 6.2’si ise ovalarla kaplıdır.
Dağlar :
İldeki dağlar, III. zamanda başlayan Alp kıvrımlaşması sırasında Kuzey ve Güney Anadolu dağ sistemleri de belirginleşmiştir. Kuzey Anadolu Dağlarının güneye, Güney Anadolu Dağlarının kuzeye açılan uzantıları il alanının büyük bölümünü kaplamaktadır.
Kuzey Anadolu sistemine bağlı dağlar; Kelkit Vadisi ile Kızılırmak Vadisi arasını doldurarak batı-doğu doğrultusunda uzanır. Tüm Güney Anadolu’yu batıdan doğuya doğru geçen Toros’lara bağlı dağlar ise Şarkışla’dan başlayıp ilin ortalarına doğru sokulur. Bu iki sıranın dışında kalan ve genellikle tek tek yükselen dağlar, ilin 2. derecede kabartıları durumundadır.
İklim:
Sivas çevre illere göre kendine has bir iklim karakterine sahiptir. Çevresine göre bir mikroklima iklim bölgesidir. Bu özelliği sağlayan temel faktörler şunlardır.
a. Çevre illere göre daha yüksek oluşu.
b. Kuzey rüzgarlarına açık oluşu.
c. Engebeli bir yapıya sahip oluşu.
d. Yıl içinde değişen basınç farkı.
e. İl topraklarının farklı coğrafi bölgelerde yer alması.
Sivas’ta aralarında küçük farklar olmakla birlikte ana hatlarıyla karasal iklim görülür. Yazları çok sıcak kurak olup, yaz mevsimi oldukça kısadır. Kış ayları ise soğuk uzun ve kar yağışlıdır.
Sıcaklık :
Sivas İç Anadolu Bölgesinin en soğuk ilidir. Kış ayları dondurucu soğuk olup, kış ortalama sıcaklığı 0oC civarındadır. En soğuk ay ortalaması –4oC olup, zaman zaman –36.4oC’ye düştüğü görülmüştür. Yaz aylarında sıcaklık genellikle 19oC üzerindedir. Ancak sıcaklığın 38oC’yi aştığı görülür. Buradan da anlaşılabileceği gibi yıllık sıcaklık farkı 74oC gibi büyük bir fark gösterir.
Sıcaklık değerlerinin 0oC altına düştüğü gün sayısı ortalama 132 gündür.
Yağışlar :
Karasal iklim özelliğine sahip olan Sivas’ta; yağışlar kış, ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde görülür. Yazları genellikle kuraktır. Yılık ortalama yağış miktarı 420 mm’dir.
Yağışların % 22’si sonbahar, % 36’sı ilkbahar, % 32’si kış ve % 10’luk bölümü yaz aylarında düşer. Kış aylarında sıcaklığın düşük olması nedeniyle yağışlar genellikle kar şeklinde diğer mevsimlerde yağmur şeklindedir. Yağışlı gün sayısı (kar yağışları dahil) 105’dir. İlkbahar sonu yaz başlarında dolu yağışları da görülür. Dolu yağışlı gün sayısı ortalama 4 gündür.
Kar yağışlı gün sayısı ortalama 30 gün olup, kar kalınlığı20 cmcivarındadır.
Basınç ve Rüzgarlar :
Sivas çevresinde ortalama basınç 653.2 milibardır. En düşük basınç 634 milibardır. Sivas yaz aylarında bir alçak basınç merkezi olduğu için özellikle kuzey sektörlü rüzgarlara açıktır.
Yıl içinde Sivas yöresinde esen rüzgarların % 19.3’ünü kuzeybatıdan esen karayel, % 16.8’ini kuzeydoğudan esen poyraz, % 18.1’ini kuzeyden esen yıldız kalan bölümünü ise muhtelif rüzgarlar oluşturur.
Bitki Örtüsü:
İklim ve yer şekilleri özellikleri bakımından Sivas doğal bir orman alanı olması gerekirken; yüzyıllar boyunca devam eden ormanların tahribatı yüzünden bugün Sivas çevresinde orman alanları fazla geniş bir yer tutmaz. İlin Koyulhisar bölgesi zengin çam ormanı ile kaplıdır. Şerefiye yöresi Koyulhisar çevresi kadar olmamakla birlikte önemli bir orman bölgesidir. Şarkışla-Yıldızeli sınırları içerisinde bulunan Ak dağlar İç Anadolu Bölgesinin en önemli orman bölgesidir.
İlin geniş toprakları arasında fazla geniş bir yer tutmayan bu orman alanları dışında Sivas’ın asıl önemli bitki örtüsü (step) bozkırlardır.
İlkbahar ayında yağışlarla canlanan çoğunlukla boyları 20-25 cm’yi geçmeyen yaz aylarında yağış yetersizliği nedeniyle çoğunlukla kuruyup kaybolan bozkır bitkileri içinde kısa ömürlü olan çiğdem, navruz (kar çiçeği), gelincik, üvez türünden bitkiler yanında kuraklığa dayanıklı kökleri derine kadar inen keven, sığır kuyruğu, çoban döşeği, sütleğen, dağ yoncası, kekik, yavuşan gibi bitkiler geniş bir yer tutar. Ancak yakacak sıkıntısı çekilen kimi bölgelerde bu bitkiler yakacak olarak kullanıldığı için hızla azalmaktadır.
İlde ayrıca ormanların azalmasından doğan yakacak odun ve kereste ihtiyacının karşılanması için kavakçılığa büyük önem verilmiştir. Özellikle Şarkışla, Zara, Divriği, Gemerek ve Yıldızeli’nde akarsu boyları söğüt ve kavak ormanı haline getirilmiştir.
Büyük Sivas Haber
