Çağrı Çobanoğlu’nun “”Sosyal Fobi Nedir ? Tedavisi Nasıldır ?”” isimli köşe yazısı;
“Sosyal Fobi Nedir ? Tedavisi Nasıldır ?”
İnsan mutlu olabilmek, doyum verici bir hayat yaşayabilmek için , kendisiyle ve diğer insanlarla ve dünyayla iyi ilişkiler geliştirmelidir. Diğer insanlarla uygun şekilde iletişime girmek, kendini ifade etmek ve karşısındakini dinlemek insanın en temel ihtiyaçlarındandır. Ancak bazı insanlar diğer insanların arasında kendilerini rahat hissedemez, iyi ifade edemez: insanların olduğu ortamlardan kaçmak isterler. Sosyal fobi , söz konusu iyi insani ilişkilerin kurulmasına engel olan psikolojik rahatsızlıktır.
Sosyal Fobi Nedir ?
Sosyal fobi ;kaygı bozuklukları içinde yer alan bir rahatsızlıktır. Sosyal anksiyete olarak da adlandırılır. Fobiler, belli durumlarda yaşanan korkular olduğuna göre, sosyal fobi de sosyal ortamlarda yaşanan kaygı olarak tanımlanabilir. Sosyal fobinin genel belirtilerine baktığımızda; Kişi yeni bir ortama girdiğinde kaygı yaşar, sıkıntı duyar, endişelilik hali söz konusudur. Çarpıntı, kaygı, kendini ifade etmede sıkıntı yaşanması da bu tabloya eşlik eder.
Sosyal fobik kişiler yaşamlarını sürdürdükleri ortamda, yeni bir kişiyle tanışmak durumunda kaldığında bundan heyecan ve sıkıntı duyar. Eğer öğrenciyse bu kişi, sınıfta söz almakta güçlük çeker, kendisi bu kaygısı nedeniyle söz almak istemez. konuşmak durumunda kalırsa, yüzünde kızarma, sesinde kısılma olur, ellerde titreme görülür, düşüncede blokaj, hatta konuşmanın durması gibi bir durum bile meydana gelebilir.
Hastalığın ikincil olumsuz etkisi de toplumdan çekilme yönünde bir eğilimle kendini gösterir. Hastalığın erken döneminde çocuk utançtan kimseye söyleyemez bu sorununu. Bizim toplumumuzda utangaç çocuklar övgü bile aldıkları için önceleri bu sorunun vahimliği göz ardı edilebilir. Hastalık olduğu bilinmeyip zamanında müdahale edilmediğinde de ileride çocuk iyice güçlük çeker. Üniversite yıllarında sorun iyice artar. Çünkü tedavi edilmediğinde sorun daha da derinleşir.
Sosyal Fobi Ne Sıklıkla Görülür ?
Sosyal fobi en sık görülen ruhsal hastalıklardan biridir. Her 100 kişiden 7,8 ila 12’si hayatında en az bir kere sosyal fobi rahatsızlığı yaşar.
Kadınlarda erkeklere göre bir buçuk kat daha sık görülür. Hastalık daha çok çocukluk döneminde veya gençlik döneminin ilk zamanlarında ortaya çıkar.
SOSYAL FOBİ HANGİ YAŞLARDA BAŞLAR?
Sosyal fobi alt tipine göre değişmekle birlikte erken ve geç ergenlik dönemi arasında başlar (10-17 yaş) Yaygın tipin daha erken yaşta başladığına dair bilgiler vardır.
Sosyal Fobi Nasıl Oluşur ?
Bir sosyal fobinin oluşumuna çok sayıda faktör etki edebilir :
- Genetik yatkınlık (irsiyet)
- Kişilik özellikleri (örneğin yeni alışılmamış durumlarda çekingenlik ve korku)
- Ebeveynlerin fazla duygusal olmayan, buna karşılık kontrolcü ve aşırı korumacı olan yetiştirme metodu
- Diğer insanlarla yaşanan kötü tecrübeler (örneğin başkaları tarafından alay edilmek, aşağılanmak veya dışlanmak)
- İnsan yaşamındaki sıkıntı verici olaylar (örneğin yakın bir insanın ölümü veya bir ayrılık)
SOSYAL FOBİYİ TETİKLEYİCİ BELİRTİLER
Sosyal fobisi olan kişiler genellikle aşağıdaki durumlarda ciddi sıkıntılar yaşarlar:
– Başka insanlara tanıtılmak
– Alay edilmek veya eleştirilmek
– İlgi odağı olma
– Bir şey yaparken başkaları tarafından izlenmek
– Resmi, kamusal bir durumda bir şey söylemek zorunda olmak
– Yetki sahibi, otorite makamındaki kişilerle konuşma
– Sosyal ortamlarda güvensiz ve huzursuz hissetme
– Diğer insanlarla göz göze gelme
– Toplum içinde telefonla görüşme, yemek yeme, birşeyler içme
– Partiye/ eğlenceye gitme
– İyi tanımadığı birine onaylanmadığını veya aynı düşüncede olmadığını ifade etme
– Çok iyi tanımadığı biriyle yüz yüze konuşma
– Umumi tuvaletleri kullanma
– Yetenek veya bilgi testine tabi tutulma
– Bir toplantıda hazırsızlık konuşma yapma
Sosyal Fobi Tedavisi Nasıldır ?
Sosyal Fobi tedavisi olan bir hastalıktır. Sosyal Fobi’de ilaç tedavisi ve psikoterapi (konuşmaya dayalı ruhsal tedavi) uygulanır.
Hastanın durumuna göre bazen tek başına psikoterapi, bazen ilaç tedavisi uygulansa da genelde her ikisinin beraber uygulanmasında başarı daha yüksektir.
Sosyal Fobi’de en sık uygulanan terapi şekli Bilişsel ve Davranışçı Terapidir. Bilişsel terapide kaygı duyguları ve bu kaygıya karşı oluşan bedensel tepkileri tanıma, kaygı doğuran durumlardaki düşüncelerin ne olduğunu anlama, bunlara karşı başa çıkma stratejileri geliştirme gibi aşamalar vardır. Davranışsal terapide ise model olma, yakınmaların üstüne gitme, belirtileri daha net algılayabilmesi için rol oynama, gevşeme eğitimi, sosyal beceri eğitimi gibi her hastada farklı uygulanabilecek yöntemler vardır.
Çağrı Çobanoğlu / Büyük Sivas
